„Czytanie rozwija rozum młodzieży,
odmładza charakter starca,
uszlachetnia w chwilach pomyślności,
daje moc i pocieszenie w przeciwnościach”.
Cyceron
Jedną z książek o „człowieku totalitarnym” są „Zapiski oficera Armii Czerwonej” Sergiusza Piaseckiego, wydane po raz pierwszy w 1957 w Londynie, nakładem wydawnictwa GRYF.
Książka opisuje pobyt oficera Armii Czerwonej, Michaiła Zubowa w okupowanej przez Sowietów, a później Niemców Wileńszczyźnie widziany jego własnymi oczami. Ta groteskowa powieść została napisana w formie pamiętnika prowadzonego od 22 września 1939 do 1 stycznia 1945, który zostaje dedykowany (w zależności od sytuacji politycznej), Stalinowi, Hitlerowi, Churchillowi, Sikorskiemu i znów Stalinowi. Akcja rozgrywa się w Wilnie, Lidzie (na Grodzieńszczyźnie) i okolicach.
Powieść jest przede wszystkim psychologicznym rysem typowego przedstawiciela mentalności sowieckiej w czasach stalinowskich, który nie potrafi zdobyć się na samodzielne myślenie, o zachowaniu opartym na posłuszeństwie, strachu, ideologii bolszewickiej oraz nienawiści do wyimaginowanych „burżuazyjnych” wrogów. Jednocześnie przedstawia sytuację ludności polskiej na Wileńszczyźnie i Grodzieńszczyźnie w latach II wojny światowej.
Akcja książki jest odzwierciedleniem polskiej tragedii – tak ludzkiej jak i kultury – pod zmieniającymi się okupacjami, na tle których ten czerwony „bohater”, zmieniał kolor zależnie od sytuacji, co znacznie ułatwił mu jego zmechanizowany system myślenia i brak wysubtelnionych uczuć.